RAIS aliyeondolewa madarakani katika mapinduzi ya kijeshi nchini Guinea-Bissau, Umaro Sissoco Embaló, amewasili Senegal, baada ya kuachiliwa huru na maofisa wa jeshi, kufuatia mazungumzo na Jumuia ya Kiuchumi ya Nchi za Africa Magharibi (ECOWAS). Inaripoti Mitandao ya Kimataifa … (endelea).

Jeshi nchini Guinea-Bissau, lilitangaza kumfurusha madarakani, Umaro Sissoco Embaló, siku moja, kabla ya tume ya uchaguzi kutangaza matokeo ya urais yaliyokuwa na mvutano.

Nchi hiyo ya Afrika Magharibi yenye historia ya mapinduzi ilifanya uchaguzi wake wa rais na wabunge Jumapili iliyopita.

Kinyang’anyiro hicho kilimkutanisha Embalo na mpinzani wake mkuu, Fernando Dias; wote wawaili walidai kushinda katika raundi ya kwanza mapema wiki hii.

Uchaguzi huo ulikuwa unafanyika bila ushiriki wa chama kikuu cha upinzani PAIGC, kilichoongoza mapambano ya uhuru kutoka kwa Ureno katika miaka ya 1960 na 1970.

PAIGC kilizuiwa kuwasilisha wagombea baada ya tume kusema, “kiliwasilisha hati kwa kuchelewa.”

Mkuu wa majeshi nchini humo, Jeneral Horta N’Tam ameapishwa tayari kwa kile jeshi walichokieleza kama utawala wa mpito.

Akizungumza baada ya kuapishwa, sherehe zilizofanyika makao makuu ya jeshi, Jenerali Horta N’Tam alisema, “Nimeapishwa kuwa Rais wa Kamandi ya Juu ya Kijeshi yenye jukumu la kurejesha usalama wa kitaifa pamoja na utulivu wa kijamii.”

Toka kupata uhuru nchi hiyo tayari imekumbwa na mapinduzi kadhaa, huku mengine yakikosa kufanikiwa.

Taifa hilo dogo la pwani kati ya Senegal na Guinea lilishuhudia angalau mapinduzi tisa kati ya 1974, lilipopata uhuru kutoka kwa Ureno, na mwaka 2020, wakati Embalo alipochukua madaraka.

Katika miaka ya karibuni, bara la Afrika limerudia taswira iliyodhaniwa kubaki kwenye vitabu vya historia – jeshi kuchukua hatamu za uongozi – baada ya migogoro ya kisiasa na chaguzi zenye utata.

Kutoka Guinea-Bissau, Mali, Burkina Faso, Niger, Gabon hadi Sudan, ni mfululizo wa mapinduzi, huku swali moja kubwa likiwa: Ni kwa nini demokrasia inazidi kuyumba na nafasi ya jeshi kuongezeka?

Kilichotokea Guinea-Bissau, ni ishara ya kuzorota kwa imani ya wananchi katika mifumo ya kidemokrasia, hasa pale uchaguzi unapogubikwa na madai ya uchakachuaji, rushwa au ukiritimba wa madaraka.

Katika mazingira hayo, jeshi linaloonekana na baadhi ya wananchi kama “msuluhishi wa mwisho.” Mara nyingi hutumia kauli ya “kurejesha utulivu” au “kulinda maslahi ya taifa.”

Hata hivyo, wachambuzi wanaonya kuwa mzunguko huu wa uingiliaji wa kijeshi unaweza kuendelea kudidimiza misingi ya demokrasia barani Afrika, kwa kuwa mara nyingi tawala za mpito hubadilika kuwa za kudumu.

Mwelekeo huu unaibua maswali mazito kuhusu mustakabali wa utawala barani Afrika.

Wataalamu wa siasa za kimataifa wanataja mchanganyiko wa sababu kuanzia kudorora kwa hali ya kiuchumi, kuongezeka kwa rushwa ndani ya serikali, mpaka kudhoofika kwa taasisi za kidemokrasia kama kichocheo kikuu cha hasira za wananchi na matamanio ya wanajeshi kurejesha kile wanachokiita mpangilio mpya.

Katika baadhi ya nchi, nguvu ya kijeshi imekuwa ikionekana kama suluhu ya haraka, japokuwa historia imeonesha mara nyingi kuwa hatua hizo zimekuwa zikizalisha mizunguko mipya ya ukosefu wa utulivu.

Hali hii inaibua tahadhari kwamba tunaelekea katika kipindi kingine kigumu kinachohitaji uthabiti wa taasisi, majadiliano ya kisiasa, na uongozi unaojali maslahi ya wananchi.

Kwa nini mapinduzi yanarudi upya Afrika?

Tangu mwaka 1952, kumerekodiwa mapinduzi 130 katika nchi 36, huku takribani mapinduzi 10 yakitokea ndani ya kipindi cha miaka mitano pekee.

Hii inaashiria kuwa mzunguko wa machafuko unaongezeka badala ya kupungua.

Mfululizo wa mapinduzi unaakisi mgongano kati ya matarajio ya wananchi na serikali zilizopo madarakani. Lakini nini hasa, kinachosababisha haya?

Hakuna shaka kwamba moja ya sababu kubwa inayosababisha mapinduzi ya kijeshi, ni kuzorota kwa demokrasia.

Kuwapo chaguzi zenye migogoro badala ya suluhu; uchakachuaji wa kura, kuminya upinzani, mahakama kutokuwa huru, Bunge kibogoyo na vyombo vya dola, kupendelea walioko madarakani.

Hali hii inawafanya wananchi kukosa imani na taratibu za kikatiba, na kwa baadhi, jeshi linaonekana kama “njia ya mkato” kurekebisha usawa.

Aidha, mifumo ya uchumi kuwa mikononi mwa wachache; ukosefu mkubwa wa ajira, kupanda kwa gharama za maisha, na madeni ya ndani na kimataifa, jambo linalosababisha serikali kushindwa kuhudumia wananchi wake na wachache kutumia fedha hizo kujinufaisha binafsi.

Katika mazingira ya hasira ya kijamii, mapinduzi yanakuwa rahisi kukubalika, hasa pale wanajeshi wanapotoa ahadi za kupambana na ufisadi au kurejesha rasilimali kwa wananchi.

Ongezeko la uelewa, kasi ya taarifa kupitia mitandao ya kijamii, na matarajio makubwa ya kiuchumi kwa vijana vinaifanya Gen Z kuwa kundi lisilotishika na mamlaka kongwe.

Hivyo, pale ambapo sauti zao haziwezi kusikika kupitia kisanduku cha kura, harakati za upinzani zikiwemo zile zinazofungua mianya ya mapinduzi zinaibuka kwa kasi.

About The Author