Umoja wa Mataifa wakosoa ukiukwaji wa haki za Xinjiang

JOPO la ngazi ya juu la Umoja wa Mataifa tarehe 26 Oktoba lilishutumu ukiukaji mkubwa wa haki za binadamu unaoendelea Beijing katika mikoa ya magharibi ya Xinjiang katika nchi Jamhuri ya Watu wa China. Anaripoti Mwandishi Wetu … (endelea).

Ukiukaji wa haki za binadamu wa taifa hilo umetajwa kumefanywa kwa kutumia “vikwazo vikali na visivyofaa” ambavyo “vinajulikana na kipengele cha ubaguzi, kwani vitendo vinaweza kuwathiti moja kwa moja au sio kwa njia ya moja kwa moja watu wa Uyghur na jumuiya nyinginezo za Kiislamu”.

Kwa maneno mengine, utawala wa Beijing unalenga jumuiya maalum za kikabila na kidini kwa ubaguzi na vurugu.

Mada iliyojadiliwa kwenye jopo hilo ni ‘Hali ya Uyghur na Waislamu wengine wa Kituruki walio wachache huko Xinjiang,” iliwasilishwa kwenye ripoti ya Kamishna Mkuu wa Haki za Binadamu wa Umoja wa Mataifa (OHCHR) ambayo ilipata ushahidi wa kuaminika wa mifumo ya mateso, matibabu ya kulazimishwa, kazi ya kulazimishwa, matukio ya unyanyasaji wa kijinsia na kijinsia, ukiukwaji wa haki za uzazi, na uharibifu wa tovuti za kidini. Hii ni pamoja na kuenea kwa matumizi makubwa ya kizuizini na kambi za kuelimisha upya kwa zaidi ya wakazi milioni moja wa eneo hilo.

Taarifa ya jopo hilo ilinukuu taarifa vikwazo vikali juu ya uhuru wa dini au imani, mienendo, ushirika na kujieleza huko Xinjiang, Uchina. Katika siku za nyuma ripoti nyingi za vyanzo huria zilithibitisha.

Hafla hiyo ya hali ya juu ilifadhiliwa na nchi ya Marekani, Canada, Ujerumani, Ufaransa, Uturuki, na mataifa ya Baltic.

Fernand de Varennes, Mtaalamu Maalumu wa Umoja wa Mataifa kuhusu Masuala ya Wachache, akizungumza katika muktadha wa ripoti ya OHCHR iliyotolewa mwezi Agosti, alizungumzia “uhalifu dhidi ya ubinadamu” na kutaja “kufunga kizazi, utoaji mimba wa kulazimishwa” miongoni mwa uhalifu unaofanywa na Taifa hilo.

Jewher Ilham, Mtetezi wa Haki za Uyghur aliwasilisha kwa shauku orodha ya uhalifu huko Xinjiang ambapo alieleza kuwa Baba yake ni mhanga wa mateso hayo ambaye ni msomi wa Kiislamu, ametumia miaka minane katika kifungo cha upweke katika gereza la Uchina kama sehemu ya kifungo cha maisha.

Mkoa unaojiendesha wa Xinjiang Uyghur”, ulioko kaskazini-magharibi, ndio eneo pekee la Waislamu wengi nchini China. Utawala wa kikomunisti wa China unadai kuwa matendo yao yanatokana na kupambana na ugaidi na “juhudi za kupunguza itikadi kali za kijamii.

Tirana Hassan kutoka Shiriks la utetezi wa hali za Binaaramu HRW alisisitiza kwamba azimio la hivi majuzi la haki za binadamu la kujadili namna ya kuwatendea Wauyghur na Waislamu wengine walio wachache, waliopotea.

Wito wa Marekani wa mjadala na uchunguzi juu ya ripoti ulikataliwa ambapo Hassan alisisitiza kwenda mbele na azimio jipya akisema “azimio la awali halikwenda mbali vya kutosha.

Wengi wa waliopiga kura ya “hapana” walikuwa nchi zenye Waislamu wengi kama vile Indonesia, Pakistan, UAE na Qatar. Miongoni mwa nchi ambazo zilijiepusha ni pamoja na Argentina, India, Malaysia, Mexico, na Ukrainia.

Kulingana na ripoti ya HRW kuhusu Uchina mwaka jana, “Takriban watu milioni moja wamezuiliwa kiholela kwenye vituo vya goo, ambavyo ni pamoja na kambi za “elimu ya kisiasa”, vituo vya kizuizini kabla ya kesi, na magereza”.

Idara ya Mambo ya Nje ya Marekani na Mabunge ya Kanada na Uholanzi yameamua kuwa mwenendo wa China unajumuisha mauaji ya halaiki chini ya sheria za kimataifa.

Balozi wa Umoja wa Mataifa wa Marekani Linda Thomas-Greenfield alisema, “Ripoti iliyosubiriwa kwa muda mrefu ya Ofisi ya Kamishna Mkuu wa Haki za Kibinadamu ya Umoja wa Mataifa kuhusu Xinjiang ilieleza kwa kina ukiukwaji wa haki za binadamu wa PAC. Haya na matokeo mengine hayaacha shaka yoyote PRC imefanya ukiukaji mkubwa wa haki za binadamu. Vitendo vyao bila shaka ni uhalifu dhidi ya binadamu. Swali lililo mbele yetu ni jinsi gani tutajibu?”

Balozi alijibu kwa nguvu, “Haya ndiyo majibu yangu: Marekani itaendelea kuangazia mauaji ya halaiki ya PAC na uhalifu dhidi ya ubinadamu, dhidi ya Uyghur na watu wa makundi mengine ya kidini na makabila madogo huko Xinjiang.”

Muda mfupi baadaye, Kamati ya Tatu ya Umoja wa Mataifa inayoshughulikia haki za binadamu mnamo ililaani vikali dhuluma za China, ikisema “Tuna wasiwasi mkubwa kuhusu hali ya haki za binadamu China.” Miongoni mwa nchi zilizotia saini taarifa hiyo ni pamoja na Kanada, Marekani, Wazungu wengi, Uturuki na Japan.

Kwa kuzingatia kwamba watu wa Uyghur walioko mkoani Xinjiang ni waturuki, ilitia moyo kuona serikali ya Uturuki ikiunga mkono azimio hilo la haki za binadamu. Hata hivyo Uturuki ilikuwa serikali pekee ya Waislamu walio wengi kutetea haki za kitamaduni za Waislamu wa Xinjiang.

John J Metzler ni mwandishi wa Umoja wa Mataifa anayeangazia masuala ya kidiplomasia na ulinzi ndiye Mwandishi wa habari hii.